روانشناسی صنعتی سازمانی چرا

توضیحات

 روانشناسی صنعتی سازمانی چرا؟

عنوان روانشناسی صنعتی سازمانی، با حفظ تفاوت های مفهومی موجود، در انگلستان روانشناسی حرفه ای، بیشتر کشورهای اروپایی روانشناسی کار و سازمانی، کانادا و استرالیا روانشناسی صنعتی سازمانی و آفریقای جنوبی روانشناسی صنعتی اتلاق می گردد و تحت این عنوان ها روانشناسان به کار و فعالیت می پردازند.در جامعۀ آمریکا به عنوان مهد روانشناسی دنیا، تقریباً چهاردرصد از کل روانشناسان در زمینۀ صنعتی سازمانی فعالیت دارند، این در حالی است که در کشور ما تعداد روانشناسان صنعتی سازمانی، دارای مدرک تحصیلات دانشگاهی فوق لیسانس و بالاتر در این رشته به صورت خالص، از شمار انگشتان دو دست نیز کمتر است. تقریباً نصف کل روانشناسان در جامعه آمریکا در حیطۀ تخصصی روانشناسی بالینی و روانشناسی مشاوره کار می کنند و همین عامل می تواند به طور کلی منجر به شکل گیری نوعی قالب فکری نسبت به فعالیت روانشناسان گردد. به نحوی که در جامعه خودمان به وضوح شاهد این پدیده ایم. تعریفی که جامعۀ ما از روانشناسان و روانشناسی ارائه می نماید حاکی از خلاصه شدن روانشناسی در سر و کار داشتن با بیماران روانی است.سالیان پیش بلوم و نیلور (۱۹۶۸) روانشناسی صنعتی سازمانی را این چنین تعریف کردند:

« کاربرد یا گسترش حقایق و اصول روانشناختی به مشکلات انسان هایی که در زمینۀ صنعت و تجارت کار می کنند.»

به طور کلی روانشناسان صنعتی سازمانی رفتار را در موقعیت های کاری مورد مطالعه و بررسی قرار می دهند. روانشناسی صنعتی سازمانی دارای دو جهت است: علم و عمل.

۱) جهت اول: روانشناسی صنعتی سازمانی دارای حق قانونی تفحص علمی است، و علاقه مند به رشد و توسعۀ دانش در موضوع انسان در محیط کار.

۲) جهت دیگر: روانشناسی صنعتی سازمانی ـ جهت حرفه ای ـ مربوط به کاربرد دانش برای حل مشکلات واقعی دنیای کار است. یافته های پژوهشی روانشناسی صنعتی سازمانی را در زمینه های استخدام بهتر کارکنان، کاهش غیبت، بهبود ارتباطات، افزایش خشنودی شغلی و حل مشکلات بی شمار دیگر دنیای کار، می توان به کار گرفت.روانشناسی صنعتی سازمانی چیزی بیش از یک وسیله است که در اختیار رهبران تجارت و صنایع قرار گیرد، تا فقط بتواند کارآیی واحد ایشان را افزایش دهد.متد علم روانشناسی عینی است، چون بر مشاهده متمرکز است. روانشناسان رفتار انسان را مشاهده می کنند ـ حرکت ها، سخنان و کارهای خلاق. این رفتارها تنها جنبه های موجود انسان است که می توان آنها را به صورت عینی مشاهده کرد (مثل دیدن و شنیدن) و اندازه گیری و ثبت نمود. چیزهای دیگری نیز هستند که به طور مستقیم قابل مشاهده نیستند و همچون جنبه های ناآشکار انسان مثل انگیزه ها، عواطف، ادراک، تفکرات و احساسات… ولی به طریقی رفتار انسان را تحت تأثیر قرار می دهند. مثلاً، انگیزه که به عنوان یک سایق درونی مشاهدۀ آن غیرممکن است ولی بر عملکرد تأثیر مستقیم دارد و قابل مشاهده و اندازه گیری است. بنابراین آثار انگیزه قابل مشاهده است. یک فرد عصبانی رفتارهای بسیاری همچون صورت برافروخته، تنفس تند و مشت های گره کرده را نشان می دهد. فردی که نیازی بسیار به پیشرفت دارد رفتاری متفاوت تر از فردی که نیازی اندک به پیشرفت دارد، از خود بروز می دهد، چه در شغل، چه در یک میهمانی و یا در یک آزمون روانشناختی.هوش را به طور مستقیم نمی توانیم مشاهده کنیم، اما رفتارهای بسیاری را که نشانه هایی از سطح هوشی متفاوت اند می توانیم مشاهده کنیم.

روانشناسان صنعتی سازمانی رفتار کارکنان را در مشاغلشان تحت شرایط کنترل دقیق و نظام مند مشاهده می کنند. آنان پاسخ رفتاری، چون تعداد قطعات تولید شده در یک ساعت، تعداد کلمات تایپ شده در یک دقیقه و یا کیفیت تصمیم گیری های مدیریتی و… را ثبت می کنند. آنان شرایطی را که تحت آن یک شغل انجام می گیرد، را تغییر می دهند و سپس هرگونه تفاوت نتیجه در کارکردها را اندازه گیری می کنند.

روانشناسان صنعتی و سازمانی در چهار زمینهٔ اصلی می کوشند. در دانشگاه ها روانشناسان صنعتی و سازمانی بیشتر عالم هستند در زمینه های مشاوره بیشتر به کار گیرنده علم بوده اند و در دولت و تجارت و صنایع، ترکیبی از هر دو می باشند.

روانشناسی صنعتی سازمانی برای شما چه مفهومی دارد

حرفۀ شما و هر فرد دیگری یک احساس هویت و جایگاه (منزلت) برای شما و دیگران فراهم می کند که در حقیقت بیانگرآن است که شما « کی» هستید. شغل شما شاید شرایطی را برایتان فراهم کند که مهارت جدیدی را یاد بگیرید و درگیر چالشی تازه شوید. همچنین آن شغل موجبات پاداش اجتماعی را دربرآوردن نیاز شما به تعلق داشتن به گروهی خاص فراهم می نماید و این آسودگی خاطر در شما ایجاد می کند که فردی مورد قبول و با ارزش برای همان گروه هستید. یک شغل می تواند فرصت های دوست یابی را برای شما فراهم آورد و شرایطی را مهیا نماید که بتوانید با افرادی که به آنها علاقه مندید، ملاقات نمایید. از سوی دیگر کار می تواند برای سلامتی شما خطرناک باشد. علاوه بر خطرات بدنی موجود در اغلب محیط های کاری، شرایط نامساعد کار می تواند اضطراب و محرومیت را پدید آورد. اگر شما در کار خود خسته شدید تمام برنامه هایتان برای پیشرفت بی نتیجه خواهد ماند و یا از مافوق خود خشمگین خواهید شد و در پایان کار روزانه این نارضایتی را به خانه خواهید برد و بستگان و خانواده و دوستان خود را متأثر خواهید کرد.استرس های کاری به عدم سلامت روانی و جسمانی منجر می گردند. یک مطالعۀ تحقیقی طولی نشان داد که خشنودی شغلی یک پیش بین مهم برای طول عمر می باشد. کارکنانی که از شغل خود خشنوداند عمر طولانی تر از آنهایی دارند که از شغل شان ناخشنودند.یکی از مهمترین تصمیم هایی که انسان در طول زندگی خود می گیرد انتخاب یک شغل به نحوی است که با علایق، مهارت ها و خلق و خوی او هماهنگ باشد. به همین دلیل مطالعه و آشنایی با رشتۀ روانشناسی صنعتی سازمانی شاید بیشترین رابطه شخصی را با زندگی حرفه ای شما در آینده داشته باشد. یافته ها و کنش های روانشناسان صنعتی سازمانی در سازمان ها از توانایی های شما لزوماً حمایت می کند و وضعیت شما را در سازمان مشخص خواهد کرد، از جمله شیوۀ انجام وظایف شغلی شما، منزلت و میزان حقوق، سطح مسئولیت و آن رضایت شخصی را که می خواهید به آن برسید، تعیین خواهد نمود.

روانشناسی صنعتی سازمانی و شغل شما

برخورد رسمی شما با روانشناسان صنعتی سازمانی، هنگام پرکردن فرم تقاضای استخدامی، مصاحبه، انجام تست های روانشناختی و سایر ابزارهای گزینش است که از این ابزارها در جهت تطبیق شغل مورد نظر با فرد متقاضی و فرد با شغل مورد نظر بهره می گیرند و به عبارتی می خواهند مشخص کنند که آیا شخص متقاضی برای شغل مورد نظر مناسب است یا خیر و همین طور آن شغل برای آن شخص.

بعد از فرایند انطباق، پیشرفت شما در سازمان وابسته به عملکردتان در انجام کار و برنامه های آموزشی خواهد بود که این ارزیابی توسط معیارهای تهیه شده توسط روانشناسان صنعتی سازمانی انجام خواهد گرفت و در زمان ارتقا، آزمون های خاص دیگری در رابطه با تعیین این که آیا شما برای ارتقا مناسب هستید یا خیر؟ انجام خواهد گرفت. اغلب تصمیم های واحد درباره ارتقای به سطح متوسط یا بالا و دادن پاداش به توصیه های روانشناس صنعتی سازمانی، سازمان نیاز دارد. مدیران شرکت ها و سازمان ها در هنگام احراز این پست و بعد از عهده دار شدن آن باید نسبت به عوامل انگیزشی و عاطفی گوناگون افرادی که برای آن ها کار می کنند، آگاه و حساس باشند. مدیران در جهت هدایت زیردستان، برانگیختن و دلگرم نگه داشتن آنان به آگاهی از تحقیقات روانشناسی صنعتی سازمانی دربارۀ این عوامل نیاز دارند.

اگر شما زیردست مستقیم ندارید و به عنوان مهندس، حسابدار و یا تکنسین در میان دیگر کارکنان کار می کنید، باید مهارت های روابط انسانی را به خوبی کسب نمایید. دانستن این که چگونه با دیگران کنار بیایید می تواند معانی متفاوتی میان شکست و پیروزی داشته باشد. شما طالب موفقیت و رشد سازمانی که در آن کار می کنید، هستید. سازمان باید محصولات خود را با بالاترین اثربخشی و کیفیت تولید نماید. ماشین آلات، تجهیزات و شرایط کاری باید جوّ کاری موّلد را ایجاد نماید.روانشناسان صنعتی سازمانی در جهت کمک به طراحی محیط کارخانه در راستای به حداکثر رساندن کارایی و تولید اقدامات مؤثری می کنند. فرآورده های کارخانه باید به نحوی بسته بندی و تبلیغ و بازاریابی گردد که مردم برای خریدن آنها جلب شوند. روانشناسان صنعتی و سازمانی در تمام این فعالیت ها نقش مؤثری را ایفا می کنند.

روانشناسان صنعتی سازمانی، در تمام سطوح زندگی سازمانی، برای کارکنان وکارفرمایان خدمات اساسی ارائه می کنند. روانشناسی که در دنیای کار کاربرد دارد برای دو موضوع ارائه خدمت می کند. « برای شما و برای سازمان شما» یکی نمی تواند بدون آن که دیگری منتفع گردد سود ببرد.

روانشناسی صنعتی سازمانی و زندگی روزانه شما

روانشناسی صنعتی سازمانی در زندگی شخصی شما کاربرد بیشتری دارد تا در زندگی شغلی شما. این علم نگرش ها و رفتارهای شما را در سایر نقش ها تحت تأثیر قرار می دهد. برای مثال، به عنوان مصرف کننده، رأی دهنده و راننده. چه نیرو و عاملی در استفاده از یک نوع خمیر دندان خاص و نوع ماکارونی که مرتباً آن را مصرف می کنید، انتخاب شما را تحت تأثیر قرار می دهد؟

آگهی های تجاری به ما می گویند که پوشیدن فلان لباس، استفاده از نوع اودکلن خاص و سوار شدن در فلان خودرو، مقبولیت عام ما را بیشتر می کند و سبب افزایش موفقیت ما خواهد گردید. اغلب کسانی که این نیازها را تشخیص می دهند و ایجاد می نمایند و در جهت برآوردن آنها شعار می دهند، روانشناس اند. تکنیک های روانشناسی برای ترویج و تبلیغ کاندیداهای سیاسی مورد استفاده قرار می گیرند. کسب آرای عمومی نیازمند کسب آگاهی رهبران سیاسی است از این که مردم در مورد نکات مختلف چه احساسی دارند.روانشناسان در طراحی و طرح جلوه ها و تابلوها به مهندسان مثل وسایل نشانگری که در جلو خودرو تعبیه شده است، کمک می کنند. برای اطمینان از این که استفاده از تابلوها آسان و نمایش های بصری مطلع کننده و برای تفسیر آسان باشند. شکل و رنگ های علائم بزرگراه ها نتیجه تحقیقات روانشناسان صنعتی سازمانی است. روانشناسان اتاقک خلبان در هواپیما، وسایل خودکار تلفن ها، اجاق های میکروویو، و نمایشگر (مونیتور) و کی بورد و نوت بوک را به نحوی برای ساخت طراحی می کنند که استفاده کنندگان از این وسایل آن ها را هم دوست داشته باشند و هم برای آنان کارآیی داشته باشد.

مفهوم روانشناسی صنعتی سازمانی برای کارفرمایان

مشکلی به نام غیبت کارکنان در نظر بگیرید. تکنیک های مورد استفاده روانشناسان صنعتی سازمانی برای کاهش غیبت می تواند صرفه جویی بسیار قابل توجهی را به دنبال داشته باشد.یک مشکل بسیار مهم و قابل توجه از مشکلات سازمان ها ترک کار است. با ترک کار یک کارمند و یا کارگر، شرکت سرمایه گذاری های مصروف روی آن فرد را که برای انتخاب و آموزش او هزینه کرده از دست می دهد و سپس از نو باید فرد جایگزین او را گزینش و آموزش دهد و برای فرد تازه استخدام دوباره سرمایه گذاری نماید مطالعات انجام گرفته توسط روانشناسان صنعتی سازمانی و به کارگیری راه های پیشنهادی آنان می تواند به میزان قابل توجهی سبب کاهش ترک کار گرددیکی دیگر از علایق اصلی روانشناسان صنعتی سازمانی خشنودی شغلی است. بهبود نگرش نیروی کار از شغل و کارفرما می تواند شکایات و دیگر مناقشه های کارکنان را کاهش دهد و سبب کاهش غیبت، دیرآمدگی، ترک کار، کم کاری، تولید بنجل (بدون کیفیت) و حوادث گردد. روش های مناسب گزینش کارکنان که توسط روانشناسان صنعتی سازمانی طراحی شده به حصول این اطمینان که متقاضیان شایسته استخدام گردند، یاری می رساند.ه طور کلی استفاده از آزمون ها در برنامه های گزینش، ورود تعداد افراد استخدام شده فاقد صلاحیت را به میزان ۶۱ درصد کاهش داده است. اصول روانشناسی در حل مشکلات آدمی در صنعت است کار مشکلی است. در این مقاله هرگاه سخن از صنعت به میان می آید منظور تمامی انواع سازمانهای کاری اعم از تجاری، صنعتی، تربیتی، دولتی و مذهبی است.

ارتباط روانشناسی و روانشناسی صنعتی

ارتباط بین روانشناسی و روانشناسی صنعتی چیست؟

روانشناسی در تعریف عبارت است از مطالعه انسان و رفتارهای او به کمک متدولوژی علمی. روانشناسی، روشهای علمی زیادی را جهت گردآوری حقایق درباره رفتار آدمی بکار می گیرد از جمله این روشها می توان به تجربه، مشاهده پیمایش و سنجش، مطالعات زمینه ای، مطالعات موردی و غیره اشاره کرد. بطور کلی این روشها، در اصل مشابه روشهایی هستند که در سایر علوم بکار گرفته می شوند ولی با این تفاوت که با مطالعه آدمی و رفتار او یعنی موضوع اصلی روانشناسی تطبیق داده شده اند. بنابراین وقتی صحبت از روانشناسی به میان می آید منظور، اختصاصا مطالعه اصول، قواعد و قوانینی هستند که بر رفتار آدمی در تمامی جنبه ها حاکم می باشند. همچنین باید در اینجا اشاره کنیم که روانشناسی موضوعی بسیار پیچیده است که با تخصصها و علائق زیادی سر و کار دارد. هر یک از این تخصصها باعث رشد شاخه ها یا زیرشاخه هایی می شود. از جمله به این زیرشاخه ها در بخش صنعت می پردازیم.

چشم انداز روانشناسی صنعتی

کاربرد اصول روانشناختی در مورد افرادی که در صنعت و تجارت مشغول بکار هستند، در طی بیش از هشتاد سال، فهم چشم انداز روانشناسی صنعتی را اکنون برای ما ساده تر و روشن تر می سازد. لیستی که در زیر آمده است حاصل مصاحبه های مک کالون با عده کثیری از روانشناسان صنعتی در امریکا درباره چشم انداز و کاربرد روانشناسی صنعتی است:روانشناسی صنعتی یکی از فعالترین و پررونق ترین شاخه های علوم روانشناختی جدید است. امریکا که به عنوان مهد روانشناسی مشهور است، علیرغم این که رتبه چهارم را در زمینه روانشناسی دارد، بالاترین تعداد فارغ التحصیلان را در رشته روانشناسی صنعتی دارد. در اغلب مؤسسات صنعتی و مراکز دولتی امریکا و همچنین اروپا، به راحتی می توان روانشناسان صنعتی را دید که با سایرین در حال انجام کار هستند. متاسفانه آمار قابل اعتمادی در مورد روانشناسی در کشور خودمان نداریم، اما شاید بتوان گفت که روانشناسی صنعتی یکی از شاخه های پرکار روانشناسی در کشور است. به نظر می رسد که در چند ساله اخیر توجه بیشتری نسبت به روانشناسی صنعتی و سازمانی معطوف شده است و علت آن است که صاحبان صنایع به این مساله آگاهی بیشتری پیدا کرده اند که انسان محور اصلی تمامی فعالیت های صنعتی است. روانشناسی صنعتی دربرگیرنده پهنه وسیعی است که سعی در شناخت مشکلات انسانی دارد، مشکلاتی که منتج از رشد روزافزون و گسترده صنعت در طی چند دهه اخیر است. اینکه روانشناسی صنعتی چگونه این مشکلات را حل می کند، موضوع مورد بحث مقاله حاضر است.

روانشناسی صنعتی؛ آموزه ها و کاربردها

تعریف و ماهیت روانشناسی صنعتی :

تعاریف متعددی از روانشناسی صنعتی از سوی روانشناسان ارائه شده است، اما یک تعریف ساده و قابل درک از روانشناسی صنعتی چنین است: “ کاربرد و توسعه اصول و یافته های روانشناختی برای حل مشکلات کاری نوع بشر در صنعت، تجارت، خدمات و سازمانهای پژوهشی“. چنین تعریفی ممکن است سئوالات زیادی در ذهن افراد مبتدی در این زمینه بوجود آورد. اولین سؤال ممکن است این باشد: روانشناسی چیست؟ بدون فهمیدن این موضوع که روانشناسی چیست، درک و معنی روانشناسی صنعتی که به تعبیری همان کاربرد

۱) انتخاب پرسنل:

انتخاب کارمندان و مدیران برای مشاغل مختلف. توسعه ابزارهای انتخاب پرسنل بوسیله هدایت تحقیقات مربوطه.

۲) پیشرفت پرسنل:

توسعه شیوه ها و روشهای ارزیابی عملکرد کارمندان، مدیران و غیره. توسعه و بهبود روشها و شیوه های اندازه گیری نگرش کارمندان. توسعه شیوه های مدیریت مؤثر و مدیریت پرسنل و مشاوره کارمندان، یعنی کمک کردن به کارمندان جهت سازگاری بهتر و بیشتر با خود و محیط خودشان.

۳) مهندسی انسانی:

ارائه پیشنهاد برای تغییر و نوآوری در طراحی ماشین ها و ابزارها با رویکرد دستیابی به عملکرد ساده تر و صرف هزینه ها و انرژی انسانی کمتر.

۴) مطالعات بهره وری:

فعالیت های مربوط به کاهش کارهای طاقت فرسا، بهبود شرایط محیطی نظیر نور، تهویه هوا، نظم و ترتیب کاری، برنامه کار و غیره با توجه به حداکثر بازده.

۵) مدیریت:

فعالیت هایی نظیر بهبود و بالابردن مهارتهای مدیریتی و سایر فعالیتهای مربوط به مدیران.

۶) ایمنی: جلوگیری از وقوع حوادث و ایجاد اقدامات تامینی.

۷) ارتباط:

توسعه و بهبود روابط مؤثر بین کارکنان.

بنابراین در برشمردن چشم اندازهای روانشناسی صنعتی می بینیم که از یک روانشناس صنعتی برای حل تمامی مشکلات مربوط به کارکنان در بخش صنعت استفاده می شود. البته در پاره ای موارد نیز از روانشناس صنعتی به طور اختصاصی در یک یا چند زمینه خاص استفاده می شوددشواری ها و موانع سد ● راه روانشناسی صنعتی

علیرغم نقش مؤثر و متنوع روانشناسی صنعتی در مدیریت بهتر و کارآمدی آن به عنوان نظام علمی پویا، برای بهبود موقعیت و شیوه های کاری انسان، هنوز بازدارنده هایی در استفاده از روانشناسان صنعتی در محیطهای صنعتی و تجاری وجود دارد. دلیل این امر را باید در مقاومت نوع آدمی در برابر هرگونه تغییر در وضعیت فعلی دانست. هرچند ممکن است وضعیت جدید کارآمدتر و سودمندتر باشد، ولی آدمی بر این مقاومت اصرار می ورزد. این تمایل حاکم و فراگیر، بزرگترین مانع در راه قبول روانشناسی صنعتی از سوی کارکنان و مدیران تمام کشورهای دنیا بوده است. چرا که بکارگیری رواشناسی صنعتی در بیشتر موارد مستلزم تغییرات اساسی در نگرش و باورهای کارکنان و کارفرمایان است. مقاومت کارکنان در برابر روانشناسی صنعتی از این واقعیت نشان می گیرد که این افراد تغییراتی که نیاز به ارائه ایده های جدید دارد را تهدیدی برای نگرشها و عادتهای کاری تثبیت شده خود می دانند.کارفرمایان نیز از بروز چنین تغییراتی بیزارند چرا که آنها اغلب نسبت به بازده ایده های جدید مطمئن نیستند و کمتر حاضر به خطر کردن در این زمینه اند. یکی دیگر از دلائل مقاومت و پرهیز کارفرمایان این است که آنها علیرغم سوددهی ایده های جدید، قادر به درک پیچیدگی رویکردهای جدید نیستند. کارفرمایان تمایل ندارند “امتیاز استخدام یا اخراج پرسنل“ که در انحصار خودشان است را با نظام علمی گزینش تعویض نمایند و یا حتی کسی رادر آن شریک کنند. البته در حال حاضر با رشد روزافزون هنر و دانش مدیریت، بسیاری از کارفرمایان به ارزش و اهمیت عوامل روانشناختی در کار پی برده اند. این موضوع را به راحتی می توان در زمان پس از جنگ جهانی دوم و در اغلب کشورهای غربی و برخی کشورهای آسیایی ملاحظه کرد.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *