رفتار سازماني

رفتار سازماني يك رشته علمي و پژوهشي است كه در آن آثاري كه فرد، گروه و سازمان در رفتار فرد در درون سازمان دارد بررسي مي شود و به بيان ديگر، وظيفه رفتار سازماني مطالعه رفتار سازماني در عرصه سازمان ، رويارويي رفتار فرد و سازمان و بالاخره بررسي سازمان است( قاسمی،1383).  تعاريف ديگري ارائه شده كه هر يك به جنبه هاي خاصي تأكيد كرده اند. رابينز (1380) مي گويد رفتار سازماني عبارت است از مطالعه منظم و سيستماتيك اعمال و رفتاري كه مردم در سازمان از خود نشان مي دهند. و در تعبير ديگر گفته شده است كه رفتار سازماني عبارت از مطالعه نظام مند عمليات، اقدامات، كارها و نگرش هاي افرادي است كه سازماني را تشكيل مي دهند ( شرمرهورن،1378).  مهم ترين هدف رفتار سازماني، توضيح، پيش بيني و كنترل رفتار انسان در سازمان است؛ يعني چرايي رفتار را بدانيم، رفتار آينده را پيش بيني كنيم و قادر باشيم آن ها را كنترل كنيم. علوم مختلفي مانند روان شناسي، جامعه شناسي، روان شناسي اجتماعي، مردم شناسي و علوم سياسي در آن نقش دارند كه هر كدام از اين رشته هاي علمي در بخشي از رفتار سازماني مؤثر بوده و مورد بهره برداري قرار مي گيرد. سازمان ها در مديريت رفتار سازماني نتايج زير را دنبال مي كنند:

– بهره وري كه به عنوان مقدار يا حجم محصولات و يا خدمات عمده اي كه توسط سازمان ارائه مي شود تعريف مي شود و مي تواند در سه سطح فردي، گروهي و سازماني مورد اندازه گيري قرار گيرد.

– غيبت كاركنان كه منظور از آن غيبت هاي غيرموجه كاركنان است كه سبب مي شود

– رضايت شغلي كه تحت لواي رضايت فردي در مقابل آنچه كه از شغل براي او حاصل مي شود تعريف شده است.

– كاهش جابه جايي كه مربوط به هزينه هاي مرتبط با فرآيند گزينش، استخدام و آموزش كاركنان است و مي تواند بدين معني باشد كه چون كاركنان با تجربه و با دانش سازمان را ترك مي كند سازمان مجبور به جايگزيني افراد ديگري خواهد بود و كارآيي آن كاهش خواهد يافت (رابينز ،1378).  موارد ديگري نيز در اين رابطه اشاره شده كه از آن جمله مي توان به كارآيي، كيفيت، حوادث، رشد، انگيزش، كنترل ،انعطاف پذيري و انطباق، برنامه ريزي و هدف گذاري، مهارت هاي ارتباطي مديريت، ارزش منابع انساني و غيره اشاره كرد.

متغيرهاي گوناگوني در رفتار سازماني مؤثر هستند كه براساس سه سطح، تقسيم بندي شده و به شرح زير مي باشند:

الف- سطح فردي: متغيرهاي ويژگي هاي زندگي نامه اي، شخصيت، ارزش ها و نگرش ها، توانايي، ادراك، انگيزش و يادگيري كه منجر به تصميم گيري فردي مي شوند.

ب- سطح گروهي: سياست و قدرت، تعارض، ساير گروه ها، ساختار گروه ، رهبري، ارتباطات و تصميم گيري گروهي.

ج- سطح سازماني: طرح و ساختار سازماني، منابع انساني، سياست ها و رويه ها، فشار كار وفرهنگ سازماني.